CD-bespreking: John Lundström – Liekes van Djon

John Lundström was een Antwerpse volkszanger die leefde van 1919 tot 1990. Meer achtergrondinformatie over hem vind je hier. Op initiatief van zijn kleinzoon werd er een dubbele verzamel-CD uitgebracht. Meer informatie over het tot stad komen van de verzamel-CD vind je hier. Het resultaat mag er zeker zijn. De CD bevat de integrale opname van de 3 LP’s die John opnam en enkele nummers die los daarvan op single verschenen. Als extraatje werden ook nog enkele nummers opnieuw ingeblikt. Deze dubbele verzamel-CD is een hebbeding voor liefhebbers van oude volkszangers en volkse liederen.

Voor het verschijnen deze CD kende ik John Lundström eigenlijk nauwelijks, al was ik wel geïntrigeerd door wie deze Antwerpenaar van Zweedse afkomst eigenlijk was. Er waren wat liedjes die me via ‘mondelinge overlevering’ ter ore waren gekomen, maar daarbij hield het op. Dankzij deze dubbele CD is nu plots een groot deel van het oeuvre van de man in goeie kwaliteit ter beschikking. Het werd op plaat gezet in de jaren 70, toen John ergens tussen de 50 en de 60 jaar was dus. 

En dat oeuvre is inhoudelijk heel interessant en mooi. Het geeft m.i. een goed beeld van het soort liederen dat vroeger door volkse zangers werd gezongen.

John Lundström was een vakbondsman en zijn eerste LP bevatte vooral geëngageerde liederen. John bezingt zijn sympathie voor de kleine werkman (De staking, ’t Ontslag, Klacht van de werkman, Moritaat), maar soms klinkt ook teleurstelling door in het gebrek aan strijdlust bij deze werkman en de achteruitgang binnen het vakbondsgebeuren (’t Volkshuis, Den eerste mei, ‘ t Koffiefeest). Een pakkend lied over de oud geworden werkman is ‘’t Gesticht’. ‘Marieke ‘ is dan weer een mooi en schrijnend protestlied tegen het verbod op abortus. Deze eerste LP is globaal genomen muzikaal iets minder sterk, maar John Lundström beschrijft er uitstekend in een eenvoudige maar rake taal de tijdsgeest en de manier van leven en denken van ‘de kleine man’.

Johns latere materiaal bevat minder geëngageerde maar meer traditioneel aanvoelende liederen. De instrumentale begeleiding is eenvoudig maar mooi, met gitaar, fluiten, viool, accordeon,… We horen lofliederen op Antwerpen (Antwerpe, Wandelend deur Antwerpe) en ook kritische liederen over de modernisering van de stad (Dat Antwerpe van ons). Bij dit nummer viel me op dat het sterk lijkt op ‘Mijn mansarde’ van Wannes Van de Velde, die het als traditional op zijn LP vermeldt. En uit goede bron vernam ik toen dat de jonge Wannes Van de Velde ook bij John Lundström over de vloer kwam.

John Lundström schreef gelegenheidsliederen ter ere van de stad en haar inwoners (Dageraadplaats, Snorrenlied) en ter ere van de reuzenstoeten die destijds georganseerd werden (Blankenbergs reuzenlied, ’t Rood reuske).

John Lundström groeide op in een kroeg in het Antwerpse Schippserskwartier. Hij bezingt uitgebreid het lot van de zeeman en zijn liefdesleven. Er zijn de pure zeemansliederen (Ver over zee, Zeemanstroost, Douwe joenges douwe, Allee courage viva) en de liederen over achterblijvende, vaak zwangere, jongedames. (A maske, 3 vrienden, ‘k Was joenk, Jan en Marieke). Anderzijds raadt John de maagdekens in ‘Maagdekensraad’ aan om niet te kieskeurig te zijn als het erop aankomt de juiste man te kiezen. ‘A maske’ blijft voor mij een van Johns allermooiste liederen.

John ijverde ervoor om tradities in ere te houden, maakte daartoe oude volksinstrumenten en schreef driekoningenliederen (3 keuninge lieke, 3 keuninge reeë te peêrd). Hij schilderde zelf plakkaten die hij gebruikte tijdens zijn liederen. De verzamel-CD bevat dan ook enkele oude moordliederen (De moord van Nijlen, De Goeputse moord, Rosalie met de bloeiende vinger).

In de jaren ’80 schreef John Lundström samen met Jos Houben het toneelstuk ‘Schippersstraat’ over het leven in deze Antwerpse volksbuurt. De verzamel-CD bevat 3 nieuw opgenomen liederen uit dit toneelstuk. Het mooie ‘Lied van Marie’ over de liefde en het leven wordt beklijvend a capella gezongen door Linda Dhaene en ‘Awel dan’ en ‘Amerika’ worden met een fijne pianobegeleiding en een vreemdelingenaccentje krachtig gezongen door Alex Van Haecke. KATASTROOF brengt hun eigen versie van ‘Douwe joenges douwe’, een zeemannsliedje met daarop alle mogelijk variaties die John niet zong, maar wellicht wel zelf ook in zijn fantasie gedacht heeft (spauwe joenges spauwe; vrouwe joenges vrouwe; stouwe joenges stouwe; trekke joenges trekke,…).

Het geluid op de CD is zeer goed. Bart Van Lier van de High Lake Hill Studio heeft het oude platenmateriaal op een zeer goeie manier opgekuist en op CD gezet. Johns stemgeluid verraste me aangenaam, hij beschikt over een behoorlijk volle stem en een warme Antwerpse uitspraak. De instrumentale begeleiding is vaak eenvoudig, maar wel mooi en verzorgd. Het knappe CD-boekje van 28 bladzijden bevat naast de teksten van de meest nummers ook heel wat foto’s en tekeningen van John Lundström. Het is zeer keurig opgemaakt, al slopen er af en toe foutjes in de lay-out van de teksten. Het dankwoord van kleinzoon Jon Lundström aan iedereen die meewerkte klinkt zeer sympathiek. We vermelden graag ook even Filip Camerman met zijn website http://www.antwerps.be waar je o.a. teksten van liederen van John Lundström kan terugvinden.  

Er is bij deze mooie productie voor mij maar een minpunt. Ik vind het jammer dat er niet meer informatie over de LP’s in het CD-boekje te vinden is. De luisteraar komt niet te weten welke nummers traditionals zijn en welke nummers door John zelf werden geschreven. Namen van muzikanten die meespeelden op de LP’s zijn niet terug te vinden. De chronologische volgorde wordt op de verzamel-CD ook niet helemaal gerespecteerd en jaartallen worden niet vermeld. De eerste LP uit 1972 ‘Waar is de tijd’ kwam op de tweede CD terecht. Niet dat dat erg is, maar als je je probeert te verdiepen in wie John Lundström was, is het wel boeiend te weten hoe zijn repertoire tot stand kwam en evolueerde.  

Maar los daarvan is deze CD een hebbeding voor wie geboeid is door het repertoire van volkse zangers van vorige generaties, door volkse liedjes of door het Antwerpse liedrepertoire. De CD werd voorlopig maar op 250 exemplaren aangemaakt. Een exemplaar kost 20 euro (plus 5 euro portkosten als je hem laat opsturen) en is te bestellen bij eb.la1686176507idnom1686176507rab@s1686176507aalk1686176507 en door 25 euro te storten op rekeningnummer 320 0165435 23 t.a.v. Bar Mondial met vermelding CD Djon + naam en adres. Je kan hem tot 1 mei ook zelf afhalen in Bar Mondial, Suikerrui 13/15, Antwerpen voor 20 euro.

De Liekes van Djon – Bar Mondial Records 2010

CD1: Blazeveer (60 minuten)

LP Da Antwerpe van ons (1974)
1. Antwerpen
2. A maske
3. Over over zee
4.  Zeemanstroost
5.  3 vrienden
6.  Mijnen trekzak
7.  ‘k Was joenk
8.   Douwe, joengens, douwe
9.   Jan en Marieke
10. Alle coureuge viva
11. Dat Antwerpe van ons

LP Liekes van bajons (1976)
12. ’t Krökske
13. Maagdekensraad
14. Ze wil er mij nie meer
15. 3 keuninge reee te peerd
16. 3 keuninge lieke
17. De moord van Nijlen
18. De Goeputse moord
19. Rosalie met de bloeiende vinger
20. ’t Rood reuske

CD2: Hansjeknap (45 minuten)

LP Waar is de tijd…(1972)
1.   ’t Volkshuis
2.   Den 1^e mei
3.   De staking
4.   ’t Ontslag
5.   Klacht van de werkman
6.   Moritaat
7.   ’t Koffiefeest
8.   Afscheid van een werkman
9.   ’t Gesticht
10. Censuur
11. Marieke
12. De 12 zakkenmiljonairs

Bonustracks
13. ’t Snorrenlied (1978)
14. Wandelend door Antwerpe
15. Dageraadplaats (1978)
16. Douwe jongens douwe (door Katastroof) 

Liekes uit het Toneelstuk De Schippersstraat opgenomen 2010 in High Lake Hill Studio
17. Lieke van Marie (door Linda Dhaene)
18. Awel dan (door Alex Van Haecke)
19. Amerika (door Alex Van Haecke)